ΣΠΗΛΑΙΟ ΑΛΑΔΙΝΟΥ
Το σπήλαιο στο χωριό «Αλαδινό» αποτελεί ένα από τα κορυφαία αξιοθέατα της Άνδρου. Έχει ηλικία 4,5 – 5 εκατομμυρίων ετών και έκταση περίπου 500 τ.μ. Αποτελείται από πέντε αίθουσες, από τις οποίες οι τέσσερις είναι επισκέψιμες. Ανακαλύφθηκε το 1932 από τον Ιωάννη Πετρόχειλο και χαρτογραφήθηκε με μεγαλύτερη λεπτομέρεια στη συνέχεια. Οι σταλακτίτες, οι σταλαγμίτες, οι ελικτίτες, οι κρεμαστοί βράχοι και τα πολύχρωμα πετρώματα προσφέρουν ξεχωριστό θέαμα στους επισκέπτες.
Πού βρίσκεται: Λίγο πριν τη Χώρα, στο ομώνυμο χωριό.
Πώς θα πάτε: Με Ι.Χ. Ακολουθείτε τον κεντρικό δρόμο από Σταυροπέδα προς Χώρα. Στρίβετε δεξιά στον παρακαμπτήριο δρόμο της Μεσαριάς και αμέσως πάλι δεξιά προς τα χωριά Αλαδινό και Φάλικα. Υπάρχει σήμανση.
ΤΟ ΚΑΣΤΡΟ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ
Ένα από τα πιο σημαντικά μνημεία στην πρωτεύουσα της Άνδρου, είναι το περίφημο κάστρο της, το οποίο ήταν η οχυρωμένη κατοικία του Ενετού ηγεμόνα Μαρίνου Δάνδολου, όταν κατέκτησε το νησί. Χτίστηκε το 1207. Οι πύργοι και οι στρατώνες του κάστρου, καθώς και τα οικόσημα των Ενετών ηγεμόνων, ήταν καλά διατηρημένα μέχρι το 1943. Μετά από το σφοδρό βομβαρδισμό από τους Γερμανούς του ίδιου έτους, το κάστρο καταστράφηκε ολοσχερώς. Σήμερα, μπορεί κανείς να δει μόνο τα ερείπιά του.
Πού βρίσκεται: Στο άκρο της Χώρας, στην πλατεία του Αφανούς Ναύτη.
Πώς θα πάτε: Με τα πόδια, από την πλατεία Καΐρη.
ΠΥΘΑΡΑ
Η ρεματιά της Πυθάρας βρίσκεται στο χωριό Αποίκια. Αποκαλείται, σύμφωνα με την παράδοση, και «Νεραϊδότοπος». Τα άφθονα και κρυστάλλινα νερά της δημιουργούν έναν εκπληκτικό βιότοπο, σχηματίζοντας μικρούς καταρράκτες και λιμνούλες όπου αφθονεί η υδρόβια ζωή. Το τοπίο είναι καταπράσινο κι εδώ μπορεί κανείς να βρει σπάνια είδη φυτών και αγριολούλουδων, πολλά και διαφορετικά είδη πουλιών, καθώς και αρκετά αμφίβια. Τα νερά πηγάζουν από την περιοχή Ευρουσιές, στο όρος Πέταλο. Από την Πυθάρα αρδεύονται καλλιέργειες, ενώ από το 1863 μέχρι και το 1936 τα νερά της κινούσαν τη «Φάμπρικα», τον μεγαλύτερο νερόμυλο των Βαλκανίων, λίγο πιο κάτω, στο χωριό Στενιές.
Πού βρίσκεται: Στο χωριό Αποίκια, λίγα χιλιόμετρα μετά τη Χώρα, στα δυτικά.
Πώς θα πάτε: Αφήνετε το αυτοκίνητο στον κεντρικό δρόμο και ακολουθείτε το μονοπάτι προς την Πυθάρα. Μετά από πεζοπορία 10 λεπτών, φθάνετε στον προορισμό σας.
ΣΑΡΙΖΑ
Στο χωριό Αποίκια βρίσκεται η πηγή του μεταλλικού νερού «Σάριζα», που φημίζεται για τις ιαματικές του ιδιότητες (βοηθά όσους πάσχουν από πέτρες στα νεφρά). Για τον λόγο αυτό προσελκύει πολλούς επισκέπτες, που έρχονται να πιουν νερό. Λίγα μέτρα δυτικότερα από την πηγή βρίσκεται το εργοστάσιο όπου εμφιαλώνεται το ομώνυμο νερό και η ομώνυμη σόδα.
Πού βρίσκεται: Στο χωριό Αποίκια, λίγα χιλιόμετρα μετά τη Χώρα, στα δυτικά.
Πώς θα πάτε: Στο τέλος της συνοικίας Νειμποριό, στη Χώρα, ακολουθείτε τον δρόμο αριστερά προς Στενιές και Αποίκια. Όσοι επιθυμούν να παρακάμψουν τη Χώρα, μπορούν να ακολουθήσουν τον δρόμο προς Στραπουργιές – Υψηλού, από τη διασταύρωση του χωριού Μένητες.
ΠΥΡΓΟΣ ΑΓΙΟΥ ΠΕΤΡΟΥ
TΜεγάλο ενδιαφέρον για τον επισκέπτη παρουσιάζει ο Πύργος του Αγίου Πέτρου. Είναι κυλινδρικός, σώζεται σε ένα ύψος 20 περίπου μέτρων και ανήκει στην ελληνιστική εποχή κατασκευάστηκε (4ος- 3ος αιωνας π.Χ.). Η διάμετρος της βάσης του είναι 9,40 μ. και είναι κατασκευασμένος εξ ολοκλήρου από ντόπιο σχιστόλιθο. Στο εσωτερικό του διασώζεται ελικοειδής σκάλα, που οδηγεί σε σε πέντε τουλάχιστον ορόφους.
Ο πύργος είναι κτισμένος σε μια θέση ιδιαίτερα προνομιακή, αφού δεσπόζει στον κάμπο του Γαυρίου και βλέπει προς τη θάλασσα, έχοντας τη δυνατότητα ελέγχου των πλοίων. Γύρω από το μνημείο υπάρχουν εγκαταστάσεις εξόρυξης μετάλλου (χαλκού), που λειτουργούσαν μέχρι τις αρχές του αιώνα.
Πού βρίσκεται: Στο ομώνυμο χωριό, στην ευρύτερη περιοχή του Γαυρίου.
Πώς θα πάτε: Με Ι.Χ. ακολουθώντας τον δρόμο από το Γαύριο προς το ομώνυμο χωριό.
ΠΑΝΩ ΚΑΣΤΡΟ
Το Πάνω Κάστρο, ή Κάστρο της Φανερωμένης, χτίστηκε από το 1207 μέχρι το 1233, από τον Ενετό ηγεμόνα του νησιού, Μαρίνο Δάνδολο. Βρίσκεται πάνω σε ένα εντυπωσιακό οροπέδιο, βόρεια του Όρμου Κορθίου, σε υψόμετρο 585, μέτρων. Σήμερα σώζονται μερικά κομμάτια από τα τείχη, καθώς και η εκκλησία της Φανερωμένης. Το τοπίο είναι επιβλητικό και η θέα στο ανατολικό Αιγαίο μοναδική.
Πού βρίσκεται: Πάνω από το χωριό Κοχύλου.
Πώς θα πάτε: Ακολουθείτε τον κεντρικό δρόμο από Κόρθι προς Χώρα (ή και αντίστροφα) και φθάνετε στο χωριό Κοχύλου. Από εκεί ακολουθείτε το δρόμο έως το κάτω μέρος του λόφου, στον οποίο βρίσκεται το κάστρο, και από εκεί θα ανεβείτε 143 σκαλοπάτια, μέχρι την είσοδο.
ZΑΓΟΡΑ
Η Ζαγορά είναι μια από τις καλύτερα σωζόμενες πόλεις της γεωμετρικής περιόδου στην Ελλάδα. Ο αρχαίος οικισμός της Ζαγοράς βρίσκεται στo απόκρημνο οροπέδιο (ύψους 160 μ.) της ομώνυμης χερσονήσου. Οι ανασκαφές που έγιναν από το 1960 μέχρι και σήμερα έφεραν στο φως σημαντικότατα ευρήματα. Η ζωή του οικισμού άρχισε το 10ο αιώνα π.Χ. και διήρκεσε μέχρι το τέλος του 8ου αιώνα π.Χ. Ο οικισμός προστατευόταν με ισχυρό τείχος μήκους 110 μ. και πάχους 2 έως 4.80 μ., ενώ το ύψος του έφτανε τα 3 μ. Μέσα στον οικισμό υπάρχει ιερό, που πρωτοϊδρύθηκε τον 8ο π.Χ. αιώνα και συνέχισε να λειτουργεί μέχρι και τα κλασικά χρόνια, παρόλο που ο οικισμός είχε εγκαταλειφθεί τρεις αιώνες νωρίτερα. Τα σπίτια ήταν κατασκευασμένα με σχιστόλιθο και στεγασμένα με χωμάτινη στέγη (δώμα). Στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Χώρας εκτίθενται τα ευρήματα της ανασκαφής καθώς και αναπαραστάσεις μιας οικίας και του ναού.
Πού βρίσκεται: Στο ομώνυμο οροπέδιο, στην δυτική πλευρά του νησιού και σχεδόν στη μέση του.
Πώς θα πάτε: Με τα πόδια, ακολουθώντας το σχετικό μονοπάτι από τη θέση “Αγία Τριάδα”, λίγο μετά τη Σταυροπέδα, προς Κόρθι. Φθάνετε μετά από πεζοπορία 40 λεπτών, περίπου. Υπάρχει σήμανση του μονοπατιού και η διαδρομή είναι πολύ ενδιαφέρουσα.
ΥΨΗΛΗ
Η αρχαία πόλη της Υψηλής, εντοπίστηκε στις αρχές της δεκαετίας του 1980 και οι ανασκαφές έφεραν στην επιφάνεια σημαντικά αρχαία λείψανα, όπως το ναό στο κέντρο της ακρόπολης, κτίρια και τμήμα του τείχους, καθώς και πληθώρα κινητών ευρημάτων. Η ανασκαφή έδωσε σημαντικότατα ευρήματα, πολύτιμα για τη Γεωμετρική και Αρχαϊκή εποχή στις Κυκλάδες και ευρύτερα στο Αιγαίο.Το ιερό, στο κέντρο της ακρόπολης, αφιερωμένο πιθανόν στη θεά Δήμητρα, ιδρύθηκε τον 8ο αιώνα π.χ. και συνέχισε τη λειτουργία του τουλάχιστον μέχρι το δεύτερο τέταρτο του 5ου αιώνα π.χ. Η Υψηλή είναι ο μοναδικός οργανωμένος επισκέψιμος αρχαιολογικός χώρος στην Άνδρο.
Πού βρίσκεται: Στο χωριό Απρόβατο, λίγο μετά το Μπατσί, καθώς κατευθυνόμαστε προς Χώρα.
Πώς θα πάτε: Πολύ εύκολα, με Ι.Χ ή λεωφορείο. Η είσοδος του αρχαιολογικού χώρου βρίσκεται σχεδόν πάνω στον κεντρικό δρόμο του νησιού.
ΠΑΛΑΙΟΠΟΛΗ
Η Παλαιόπολη είναι η αρχαία πρωτεύουσα της Άνδρου που άκμασε από την κλασική εποχή μέχρι τη ρωμαιοκρατία. Σήμερα είναι ένα όμορφο καταπράσινο χωριό στην πλαγιά του όρους Πέταλο, που στο ψηλότερο σημείο του υπάρχουν οι μοναδικοί ίσως καταρράκτες των Κυκλάδων. Η αρχαία πολιτεία ήταν αρκετά χαμηλότερα, κοντά στο λιμάνι, του οποίου ο μισοβυθισμένος μώλος φαίνεται από το χωριό. Οι ανασκαφές ξεκίνησαν το 1987 και συνεχίζονται μέχρι σήμερα. Έχουν αποκαλυφθεί τμήματα τριών πλακόστρωτων δρόμων και δύο στοών, καθώς και κτηρίου με μνημειακό πρόπυλο και περίστυλη αυλή στο εσωτερικό, ελληνιστικών χρόνων. Έχει διαπιστωθεί η ύπαρξη και αρχαιότερων φάσεων του κτηρίου με το πρόπυλο, υστέρων κλασικών και πρώιμων ελληνιστικών χρόνων. Ο χώρος της αγοράς φαίνεται ότι ερημώθηκε στο πρώτο μισό του 7ου αι. Τα ευρήματα φιλοξενούνται στο αρχαιολογικό μουσείο της Παλαιόπολης.
Πού βρίσκεται: Στον κεντρικό δρόμο του νησιού που οδηγεί από Γαύριο προς Χώρα, περίπου στα μέσα της διαδρομής.
Πώς θα πάτε: Με Ι.Χ ή λεωφορείο. Θα τη συναντήσετε ακολουθώντας τον κεντρικό δρόμο, πάνω στον οποίο βρίσκεται το αρχαιολογικό μουσείο.
